Nabożeństwo, którego główną częścią jest niezmiennie Litania Loretańska, było wówczas mało znane. Historycy twierdzą, że w stolicy majówkę organizowano co najwyżej w kilku kościołach, a pierwsze odprawiono w kościele Świętego Krzyża w 1852 r. - W naszych archiwach zachowały się informacje, że propagatorem nabożeństw majowych był ks. Andrzej Dorobis, wizytator polskiej prowincji Zgromadzenia Misji i jednocześnie proboszcz parafii Świętego Krzyża - mówi ks. Robert Berdychowski, obecny proboszcz parafii. - Ówczesne nabożeństwo majowe polegało na sprawowaniu rano Mszy św. wotywnej o Najświętszej Maryi Pannie. Po południu natomiast śpiewano Liturgię Loretańską i suplikacje przed Najświętszym Sakramentem.

Po liście metropolity nabożeństwo zaczęto odprawiać we wszystkich świątyniach. Odzew wiernych na prośbę biskupa był tak duży, że w niektórych kościołach majówkę organizowano dwa razy dziennie. Tak było np. w kościele św. Aleksandra, gdzie pierwsze nabożeństwo zaczynało się o 6 rano, a drugie o siódmej wieczorem.

Przy krzyżach i polnych kapliczkach

W archiwalnym numerze „Gazety Warszawskiej” z maja 1863 r. można znaleźć szczegółowy grafik, w jakich świątyniach i o jakiej godzinie wierni mogli wspólnie modlić się na majówce. Bardzo szybko też Litanię Loretańską wierni zaczęli odmawiać samodzielnie przy krzyżach przydrożnych i polnych kapliczkach. Do czego zresztą także zachęcał abp Feliński w liście, którego okoliczności powstania i publikacji były zupełnie wyjątkowe.

Od trzech miesięcy trwało Powstanie Styczniowe, carat zaostrzył represje wobec społeczeństwa i duchownych. Po procesji w dniu św. Marka wielu warszawskich księży zostało aresztowanych i osadzonych w Cytadeli. Abp Felińskiego internowano zaś w jego siedzibie. Metropolita nie mógł opuszczać swojego domu. - Interdykt zdjęto zarządzeniem samego imperatora, wówczas księża także zostali uwolnieni - mówi s. Teresa Antonietta Frącek ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi.

Arcybiskup był wielkim zwolennikiem niepodległości Polski. W marcu1863 r. napisał list do cara, w którym wstawiał się za narodem i odważnie wzywał: „uczyń z Polski naród niepodległy”. Jednak w liście propagującym nabożeństwo majowe do ówczesnej sytuacji odniósł się ściśle w duchu wiary. Na początku napisał o ciężkich próbach, które dla wiernych winny być znakiem do większego zbliżenia się do Boga. Na koniec zaś wyraził nadzieję, aby „wszystkim bez wyjątku Królowa nasza była Gwiazdą i Przewodniczką do cnotliwego życia, wzajemnej miłości, zgody i pokoju”.

Do stolicy z obrazami

Zasadnicza część przesłania skierowanego do wiernych wyjaśniała potrzebę oddawania czci Matce Bożej, której przyszły Święty był gorącym orędownikiem. - Nie ulega wątpliwości, że pobożnością maryjną Zygmunt Szczęsny Feliński „zaraził się” w domu rodzinnym - mówi ks. Bogdan Bartołd. - Z jego wspomnień wiemy, że w domu rodzinnym był obraz Matki Bożej Jasnogórskiej. Mama Ewa Felińska także była czcicielką Maryi, zaś w wieku 13 lat Zygmunt złożył śluby przed obrazem Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny.

Po nominacji na arcybiskupa (1862 r.), jadąc do Warszawy abp Feliński wstąpił na Jasną Górę, gdzie polecił Królowej Polski siebie i archidiecezję warszawską. A do stolicy przywiózł dwa obrazy Matki Bożej Częstochowskiej. Jeden otrzymał od alumnów Akademii Duchownej, drugi od Paulinów na Jasnej Górze.

Z informacji do jakich dotarła s. Antonietta wynika, że Feliński już w Petersburgu jako kapłan odprawiał pierwsze nabożeństwo majowe. historia tego nabożeństwa sięga V i VI wieku, ale jego zasadniczym kształt został ustalony po 1815 r. Najpierw papież Pius VII wydał bullę o nabożeństwie majowym, do którego przypisał odpusty, w tym odpust zupełny. A w 1859 r. Pius IX polecił je odprawiać z wystawieniem Najświętszego Sakramentu.

Droga Narodu i Kościoła

- W zamyśle założyciela naszego Zgromadzenia nabożeństwa majowe, połączone z głoszeniem Słowa Bożego i z adoracją Najświętszego Sakramentu miały przyczynić się do wychowania nowego pokolenia „ludu prawdziwie wiernego, trzeźwego, uczciwego i moralnego” - wyjaśnia s. Teresa Antonietta RM i dodaje, że cele te był inspiracją także dla kolejnych warszawskich metropolitów.

Wprost wyraził to Prymas Tysiąclecia, który w 1972 r. powiedział: „Maryjny program arcybiskupa Felińskiego, to wytknięty szlak wspólnej drogi Narodu i Kościoła”.

- Upłynęło 150 lat od listu abp Felińskiego, ale nie ma wątpliwości, że nakreślony przez niego program jest i dzisiaj aktualny. Współczesny człowiek stoi przed wieloma nowymi zagrożeniami, w których przezwyciężaniu wzorem może być Matka Boża - mówi ks. Bartołd.