Właściwie pośród wykładowców w Paradyżu pozostał jeszcze jeden misjonarz lazarysta – bp Paweł Socha CM. Ksiądz Biskup jest od 1973 r. biskupem pomocniczym w naszej diecezji. Dlatego nie piszę o Księdzu Biskupie jako o ostatnim misjonarzu lazaryście, tylko o naszym biskupie, który nadal ofiarnie formuje nowe pokolenia kapłańskie dla Kościoła zielonogórsko-gorzowskiego.
Zatem odejście ks. Kwietnia CM stało się symbolicznym zamknięciem misjonarskiej epoki w dziejach Paradyża. Dziś już żaden lazarysta tam nie mieszka.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Potrzeba własnego seminarium
Wyższe Seminarium Duchowne powstało w naszej diecezji w 1947 r. Ówczesny administrator apostolski w Gorzowie ks. Edmund Nowicki już od 1945 r. dostrzegał potrzebę utworzenia własnego seminarium. Dotychczasowe akcje wzywające polskich kapłanów do pracy na tzw. Ziemiach Odzyskanych, choć przynosiły pewien odzew, to jednak nie mogły zaspokoić głodu duszpasterskiego. Stąd w 1946 r. utworzył pierwsze niższe seminaria duchowne, a w 1947 r. zdecydował się powołać seminarium wyższe.
Nie była to jednak decyzja łatwa. Brak kapłanów dotyczył nie tylko ich liczby, ale także odpowiednich kadr naukowych. Prowadzenie seminarium wymagało ustanowienia zarządu oraz zebrania wykładowców najważniejszych dyscyplin filozoficznych i teologicznych. Wobec braku wystarczającej liczby profesorów filozofii i teologii ksiądz administrator zwrócił się o pomoc do Krakowa, do Zgromadzenia Księży Misjonarzy św. Wincentego à Paulo.
Wychowawcy kapłanów
Zadania prowadzenia seminarium diecezjalnego w Gorzowie misjonarze lazaryści podjęli się bardzo ochotnie, choć nie bez wątpliwości. Sami w okresie ostatniej wojny ponieśli straty pośród braci i kapłanów.
Zgromadzenie Księży Misjonarzy założył św. Wincenty à Paulo w 1625 r. Swoich pierwszych uczniów posłał, by ewangelizowali wśród ubogich oraz by zajęli się formacją duchowieństwa diecezjalnego. To był i jest ich szczególny charyzmat. Do Polski sprowadziła misjonarzy lazarystów królowa Ludwika Maria Gonzaga w 1651 r. Pierwsi misjonarze zamieszkali przy drewnianym jeszcze kościele pw. Świętego Krzyża w Warszawie. W 1675 r. rozpoczęli prowadzenie pierwszego seminarium diecezjalnego. Także w Krakowie podjęli się prowadzenia seminarium zamkowego. Do czasu upadku I Rzeczypospolitej polska prowincja Zgromadzenia Księży Misjonarzy rozwijała się bardzo dynamicznie. Okres zaborów przyniósł duże straty. Władze zaborcze zlikwidowały wiele domów. Po I wojnie światowej polscy księża misjonarze znów bardzo energicznie przystąpili do pracy duszpasterskiej. Ostatnia wojna nie oszczędziła ich zgromadzenia.
Reklama
Początek seminarium
Ks. Nowicki zwrócił się do wizytatora Zgromadzenia Księży Misjonarzy ks. Józefa Kryski CM z propozycją objęcia zarządu i skierowania wykładowców do Wyższego Seminarium Duchownego w Gorzowie. Ksiądz wizytator skierował do Gorzowa potrzebny zespół. Seminarium zostało poświęcone 26 października 1947 r. przez kard. Augusta Hlonda. Siedzibą seminarium były budynki przy ul. Warszawskiej i ul. Ogrodowej w Gorzowie.
Do grona pierwszych przełożonych i wykładowców naszego seminarium należeli: ks. dr Gerard Domagała CM – rektor, ks. dr Antoni Baciński CM – prokurator, ks. Izydor Zdziebło CM – ojciec duchowny, a pierwszymi wykładowcami zostali ks. dr Gerard Dogiel CM i ks. mgr Leon Świerczek CM. Taki skład seminarium był na początku wystarczający, gdyż alumnów było jeszcze niewielu, a i początkowo wykładane były głównie przedmioty filozoficzne. W miarę rozwoju seminarium do grona wykładowców dołączyli jeszcze: ks. dr Augustyn Godziek CM, ks. dr Józef Wiejaczka CM, ks. dr Paweł Kuś CM, ks. dr Franciszek Kuczka CM, ks. dr Jan Kasztelan CM i ks. mgr Wincenty Węgrzyn CM.
Pod czujnym okiem administratora apostolskiego oraz pod zarządem księży misjonarzy gorzowskie seminarium bardzo dynamicznie się rozwijało.
Reklama
Ważne reorganizacje
Już w 1952 r. doszło do pierwszej poważniejszej reorganizacji seminarium. Wraz ze znacznym zwiększeniem liczby kleryków postanowiono przenieść część alumnów do pocysterskiego klasztoru w Gościkowie-Paradyżu. W tej sytuacji zdecydowano zmienić nazwę seminarium na Diecezjalne Wyższe Seminarium Duchowne Wydział Filozoficzny w Paradyżu i Wydział Teologiczny w Gorzowie. Także w tej sytuacji księża misjonarze zaangażowali się w te prace i poprowadzili oba wydziały seminarium diecezjalnego. Rektorem w Paradyżu został ks. dr Paweł Dembiński CM. Obok niego kadrę paradyskiego seminarium stanowili: ks. mgr Józef Zieliński CM – prokurator, ks. dr Bertold Kosterka CM – prefekt, ks. mgr Ludwik Sieńko CM – ojciec duchowny oraz wykładowcy – ks. dr Gerard Dogiel CM, ks. dr Franciszek Myszka CM, ks. dr Antoni Baciński CM, ks. mgr Andrzej Czaplak CM oraz dojeżdżający z Gorzowa ks. dr Jan Kasztelan CM.
W tych czasach seminarium Ordynariatu Gorzowskiego było największe w Polsce. W wyższym seminarium kształciło się 300 alumnów, a we wszystkich niższych seminariach uczyło się prawie 200 seminarzystów. Pracę wychowawczą i naukową prowadzili misjonarze. Pod ich opieką alumni organizowali wiele ciekawych akademii i spotkań, działały koła naukowe, a sami seminarzyści angażowali się również w życie miasta.
Kolejna ważna zmiana zaszła w życiu seminarium w 1961 r. Władze cywilne zabrały budynki seminarium w Gorzowie. W tej sytuacji bp Wilhelm Pluta zdecydował o umieszczeniu całego seminarium w Paradyżu. Rektorem połączonego seminarium został ks. dr Gerard Dogiel CM, a wicerektorem ks. dr Franciszek Kuczka CM.
Od 1972 r. seminarium w Paradyżu kształciło kapłanów dla diecezji gorzowskiej, szczecińsko-kamieńskiej i koszalińsko-kołobrzeskiej.
4 września 1975 r. prowadzenie seminarium przejęli księża diecezjalni. Księża misjonarze przekazali zarząd, choć sami zostali w Paradyżu na stanowiskach wykładowców niektórych dyscyplin teologicznych i filozoficznych oraz ojców duchownych. Pierwszym rektorem diecezjalnym został bp dr Paweł Socha CM, także misjonarz.
Reklama
Wielkie osobowości
Można śmiało powiedzieć, że wszyscy księża misjonarze pracujący w naszym seminarium to były wybitne osobowości. Do dziś kapłani wychowani przez misjonarzy wspominają, że choć każdy z profesorów i ojców duchownych był indywidualnością, to jednak bez reszty byli oddani sprawie wychowania nowych kapłanów dla diecezji gorzowskiej, obecnie zielonogórsko-gorzowskiej.
W tej grupie warto wspomnieć kilku spośród grona księży misjonarzy, którzy pracując w Paradyżu, zasłynęli w polskiej filozofii i teologii.
Ks. dr Gerard Domagała CM studiował w Instytucie Teologicznym na Stradomiu w Krakowie oraz teologię moralną w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat w 1939 r. Wykładał w Gorzowie i Krakowie teologię moralną, język grecki oraz patrologię.
Ks. dr Gerard Dogiel CM studiował w Krakowie na Stradomiu. Doktorat z filozofii uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1978 r. poświęcił się pracy naukowej i publikowaniu. Jego autorstwa są podręczniki „Antropologia filozoficzna” oraz „Metafizka”.
Ks. dr hab. Teofil Herrmann CM studia rozpoczął w seminarium wileńskim, następnie studiował na Stradomiu w Krakowie. Doktorat z teologii biblijnej uzyskał na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. Studia biblijne kontynuował w Rzymie. W 1977 r. uzyskał habilitację w Warszawie. Bardzo wiele publikował w polskich i zagranicznych czasopismach naukowych.
Ks. prof. Stanisław Mędala CM również studiował na Stradomiu w Krakowie. Zaraz po święceniach udał się do Rzymu na specjalistyczne studia biblijne. Tam też uzyskał doktorat z nauk biblijnych. W wyniku dalszych badań uzyskał habilitację. Opublikował wiele prac naukowych, w tym 73 w obcych językach. Był profesorem zwyczajnym Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie.
Reklama
Ks. prof. Aleksander Usowicz studia seminaryjne odbył na Stradomiu w Krakowie. Jeszcze jako diakon rozpoczął studia z filozofii w Rzymie, wieńcząc je doktoratem w 1936 r. Wykłady w Krakowie rozpoczął już w 1936 r. i nie przerwał ich nawet w czasie wojny. W tamtym okresie przygotował także rozprawę doktorską z teologii, którą obronił w 1945 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim. Habilitował się już po roku – w 1946 r., także na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wykładał w Gdańsku, Krakowie, Paradyżu, Kielcach. Po likwidacji Wydziału Teologicznego na uniwersytecie w Krakowie nie przeszedł do Warszawy na ATK. W 1986 r. został profesorem zwyczajnym. Był autorem wielu recenzji na stopnie i tytuły naukowe, m.in. rozprawy habilitacyjnej ks. dr. Karola Wojtyły (1953 r.), dziś św. Jana Pawła II.
Ostatnie lata
Obok bp. Pawła Sochy CM, który nadal wykłada w seminarium, w ostatnich latach w Paradyżu mieszkali i prowadzili pracę wychowawczo-naukową ostatni kapłani lazaryści. W latach 1992 – 2000 oraz 2007-2015 ojcem duchownym był ks. Piotr Kwiecień CM. W latach 2000-2007 ojcem duchownym był ks. Piotr Rutkowski CM, wcześniej wychowawca kleryków lazarystów w Krakowie. Ostatnim wykładowcą był zaś ks. dr Jan Balbus CM. W Paradyżu wykładał przedmioty filozoficzne. Co ciekawe – w swych badaniach zajmował się neotomizmem i... marksizmem.
Tak wyglądała w skromnym zarysie niestrudzona praca księży misjonarzy św. Wincentego à Paulo w naszym seminarium diecezjalnym. Odcisnęli na nas, kapłanach tej ziemi, swój szczególny rys. Do tej pory nasi księża wspominają wielkie osobowości księży misjonarzy, którzy stali się wychowawcami całych pokoleń kapłańskich na Ziemi Lubuskiej, Pomorzu Zachodnim i Środkowym. Nie sposób sobie wyobrazić, jak wyglądałaby nasza diecezja, a nade wszystko nasze seminarium bez pracy i posługi duchowych synów św. Wincentego à Paulo.
Na uroczystości pożegnalnej ks. Piotra Kwietnia CM w czerwcu w seminarium był obecny bp Tadeusz Lityński. Ksiądz Biskup także jest wychowankiem paradyskich lazarystów. W jego słowach podziękowania skierowanych pod adresem ks. Kwietnia skryły się podziękowania za cały ten okres posługi księży misjonarzy w naszym seminarium diecezjalnym.
