Wybór diecezji nie był przypadkowy. To miejsce dwóch biegunów: „najmniej” i „najwięcej”. Najmniej ochrzczonych katolików (niespełna 20 proc.), najmniej praktykujących (zaledwie 3-4 proc.) i najmniej księży – tylko 15. Ale za to najwięcej polskich misjonarzy – „aż” 3. Na terenie całej Kuby posługuje 5 polskich kapłanów i 2 siostry zakonne.

Mała trzódka

Sytuacja wierzących w Chrystusa na Klubie nie jest łatwa. Są zdecydowaną mniejszością. Bywa, że doświadczają niezrozumienia, że są wyśmiewani w pracy, w szkole czy wśród sąsiadów. A tym, którzy są wierzący i praktykujący, brakuje często głębszego zrozumienia istotnych prawd wiary i znaczenia sakramentów.

Pewnego dnia podeszło do mnie dwóch młodych Kubańczyków, by zapytać o księdza, bo chcieli ochrzcić dziecko jednego z nich. Jak się później okazało, drugi miał być ojcem chrzestnym. Zapytałam, dlaczego chcą je ochrzcić. „Bo to jest teraz modne dla dzieci” – usłyszałam w odpowiedzi od uśmiechniętego ojca maleństwa. Sami mężczyźni jednak już nie czuli potrzeby przyjęcia tego sakramentu. Obaj byli ateistami.

Życie chrześcijańskie dla większości sprowadza się do przyjęcia chrztu. Swoją wiarę pogłębia zaledwie kilka procent kubańskich katolików. Inni nie mają potrzeby. Jednak ci, którzy już wiedzą, z czym wiąże się bycie ochrzczonym, żywo uczestniczą w życiu parafii. Niektórzy jako animatorzy, katechiści czy członkowie różnych grup. Bez pomocy tych świeckich, kobiet i mężczyzn, kapłani niewiele mogliby zdziałać. W czasie mojego krótkiego pobytu widziałam wielokrotnie wielkie zaangażowanie wielu z nich. Poświęcają swój czas, wiedzę, a nawet dobra materialne – i widać tego owoce. Dzieci z trzech wspólnot jednej z „polskich” parafii w ogólnokrajowym i diecezjalnym konkursie religijnym, plastycznym i poetyckim, zdobyły 10 na 15 nagród!

Zaskoczyły mnie także entuzjazm i przykład życia małżonków zaangażowanych w formację rodzin. To kolejna ważna cegiełka w budowaniu i umacnianiu chwiejnych podstaw tak mało stabilnych tam związków. Zdecydowana większość kobiet samotnie wychowuje swoje dzieci. Są porzucone przez ojców dzieci lub przebywają oni na emigracji. Tylko nieliczne pary decydują się na związek cywilny, a jeszcze mniej na sakramentalne małżeństwo. Potrzeba więc i chrześcijańskiego świadectwa życia rodzinnego. A że ono jest, widać chociażby w tym, że co roku przychodzą osoby dorosłe, które proszą o chrzest, bo chcą szukać czegoś więcej w swoim życiu i wejść do wspólnoty Kościoła.

Kubańska plantacja

W Polsce mówimy najczęściej o duszpasterskiej pracy na niwie Pańskiej. A na Kubie? Tutaj chyba najbardziej odpowiednim słowem byłaby „plantacja”, „duchowa plantacja”. Jeszcze nie tak dawno tutejszy krajobraz był zdominowany przez plantacje trzciny cukrowej, dziś jednak, po przeobrażeniach radzieckiego bloku wschodniego, wiele z nich upadło. Nieważne – niwa czy plantacja, jedno jest wszak widoczne: na wyspie brakuje kapłanów i innych osób, które prowadziłyby chrześcijańską formację. Ci, którzy już tam są, mają pod opieką kilka placówek, czasem odległych.

Jest wiele czynników sprawiających, że czasowo nie dają rady zbyt wiele zrobić. Jednym z utrudnień jest brak komunikacji. Na Kubie telefon nadal nie jest czymś powszechnym, a łącze internetowe jest wyjątkiem. Trudno więc załatwić niektóre sprawy, organizować życie we wspólnotach. Do rangi problemu może urosnąć np. skoordynowanie programu ferii dla dzieci w ośmiu parafialnych wspólnotach. Trzeba wszędzie jechać osobiście, a to zajmuje dużo czasu. Trudności komunikacyjne dotyczą również transportu. Autobusy nie kursują regularnie. Transport opiera się na prywatnych samochodach, łapanych „na stopa”, lub ciężarówkach przerobionych do przewozu osób. W każdej parafii jest do dyspozycji tylko jeden kurialny samochód, stąd, jak mówią z uśmiechem, ksiądz jest najlepszym polskim kierowcą w parafii.

Szczególnie ujęło mnie widoczne zainteresowanie kultem Bożego Miłosierdzia. W parafii jednego z polskich misjonarzy działa całkiem spora grupka Apostołów Bożego Miłosierdzia. Uczestniczą regularnie w formacji oraz modlą się za zmarłych ze wspólnoty tzw. novenariami. Spotykają się w domu zmarłego przez dziewięć kolejnych dni, by prosić o łaskę nieba dla niego i pokój serca dla rodziny. Rok Miłosierdzia, który ogłosił papież Franciszek, jest dla nich wielką radością i... wyzwaniem, by jeszcze lepiej poznawać i stosować w życiu orędzie Bożego Miłosierdzia. Natomiast w parafii drugiego naszego rodaka w ostatnie Święto Bożego Miłosierdzia zawieszony został w prezbiterium i poświęcony obraz Jezusa Miłosiernego. W tej parafii wierni modlą się Koronką do Bożego Miłosierdzia w każdy wtorek podczas adoracji. Święto Miłosierdzia było pięknie i uroczyście przeżywane, a poprzedziła je nowenna, w której prowadzenie włączali się Kubańczycy.

Padre Polaco mile widziany

W przeddzień wyjazdu podeszła do mnie starsza pani i powiedziała, że bardzo się cieszy, iż mają w końcu księdza i codzienną Mszę św., bo nasz polski misjonarz jest pierwszym, który w tej parafii mieszka na stałe. Wcześniej tylko czasem przyjeżdżali kapłani z sąsiedniej parafii. Stała obecność księdza jest dla niej bardzo ważna, bo w Kościele czerpie nadzieję na niełatwe życie i trudności rodzinne.

Dzięki działaniom podjętym przez Papieskie Dzieła Misyjne, a szczególnie przez ich dyrektora – ks. Tomasza Atłasa, polscy księża coraz częściej odpowiadają na apel kubańskich biskupów o podzielenie się darem kapłaństwa. Pierwsi są już na Kubie półtora roku, a w Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie przygotowuje się dwóch kolejnych. Ale gdyby w diecezji było ich chociaż 30... Biskup diecezji Bayamo-Manzanillo – Alvaro Bayera cieszy się polskimi księżmi i za każdym razem z serdecznym uśmiechem potwierdza: „Tak, chciałbym ich tu więcej”.

Zbliża się Nadzwyczajny Rok Miłosierdzia. W związku z tym proszę Was, Drodzy Czytelnicy „Niedzieli”, o chociaż jedną Koronkę do Bożego Miłosierdzia o nowych misjonarzy dla Kuby. W Polsce, dzięki Bogu, mamy i kapłanów, i słowo drukowane, i radio, i telewizję, i tyle duchowej pomocy na wyciągnięcie ręki. Kubańczykom brak tego wszystkiego... Nie mogę zapomnieć tak wielu oczu, w których jest radość, nadzieja, ale i ból, i smutek. Nie mogę zapomnieć ludzi, szczególnie tych na ulicy, obojętnie mijających kościół czy kapliczkę, tych, którzy, gdzieś w głębi serca czekają na Dobrą Nowinę o miłosiernym Bogu.

Autorka jest studentką II roku MID (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), pochodzi z archidiecezji przemyskiej.