Reklama

Kościół

Czy homilie mogą być ciekawe?

O zasadach dobrego kazania, o tym, ile powinno trwać głoszenie homilii i czy wierni jej słuchają mówi ks. prof. Leszek Szewczyk w rozmowie z Julią Saganiak.

Niedziela Ogólnopolska 47/2022, str. 22-23

[ TEMATY ]

homilia

Karol Porwich/Niedziela

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Julia Saganiak: Na tegorocznym Sympozjum Stowarzyszenia Homiletów Polskich duchowni jednoznacznie stwierdzili, że homilie są konieczne, ale zbyt często nie są dobrze przygotowane. Z czego obecnie wynika niestaranność w głoszeniu słowa Bożego?

Ks. prof. dr hab. Leszek Szewczyk: Homileci potwierdzili tylko oficjalną naukę Kościoła, który już podczas Soboru Watykańskiego II wskazał na konieczność przywrócenia homilii w Liturgii oraz podkreślił, że jest ona integralną częścią czynności liturgicznej i bez poważnego powodu nie należy jej opuszczać. Także Dyrektorium homiletyczne przypomina, że „homilia, będąca częścią liturgii, jest bardzo zalecana, stanowi bowiem pokarm konieczny do podtrzymania chrześcijańskiego życia”. Ostatnio zarówno w wielu syntezach diecezjalnych, jak i w syntezie krajowej trwającego synodu o synodalności „wybrzmiał problem niskiego poziomu głoszonych homilii”. Zapewne powodów takiego stanu jest bardzo wiele. Wynikają one z coraz większych oczekiwań słuchaczy, którzy żyją w czasach zdominowanych przez kulturę medialną, obrazkową, w której liczy się obraz, a nie słowo. Oczywiście, istotnym powodem niskiego poziomu homilii jest także niewystarczające przygotowanie niektórych z nich przez głosicieli. Niekiedy wynika to z nadmiaru obowiązków, ale nie jest to najważniejszy powód. Czasem przyczyną jest zniechęcenie duszpasterskimi niepowodzeniami, systematycznym odpływem słuchaczy. Najczęstszą przyczyną, moim zdaniem, jest jednak brak otwartości na słowo Boże, czyli najczęściej brak przygotowania można połączyć z kondycją duchową głoszącego, oczywiście, kondycją nie najlepszą.

Podczas wspomnianego wcześniej wydarzenia mówił Ksiądz Profesor m.in. o aspektach formalnych homilii. Dlaczego wielu księży nie stosuje się do zasad poprawności językowej, nie dobiera odpowiedniego tempa, zaniedbuje dykcję?

W dokumencie Kongregacji ds. Duchowieństwa: Kapłan – głosiciel Słowa, szafarz sakramentów i przewodnik wspólnoty w drodze do trzeciego tysiąclecia chrześcijaństwa możemy znaleźć słowa: „Ludzka tajemnica owocnego przepowiadania tkwi we właściwej mierze «profesjonalności» kaznodziei, który wie, co i jak chce powiedzieć, gdyż ma za sobą poważne przygotowanie dalsze i bliższe, a nie pozwala sobie na dyletancką improwizację. Trzeba więc przykładać wagę do treści słów, do stylu i dykcji”. Ta grupa, którą można nazwać profesjonalistami wśród głosicieli słowa Bożego, to kaznodzieje, którzy posługują się językiem literackim zgodnie z normą poprawnej wymowy polskiej. Są to księża świadomie dbający o stronę brzmieniową swoich wypowiedzi, które nacechowane są starannością i poprawnością wymowy. Jest też druga grupa – moim zdaniem, zdecydowanie mniej liczna – która cechuje się wymową niestaranną. Ci kaznodzieje nie zwracają uwagi na formę przekazywanego tekstu. Homilie głoszone są od strony brzmieniowej niestarannie, a niektóre głoski artykułowane są niezgodnie z normą obowiązującą w ogólnej odmianie polszczyzny mówionej. Może to świadczyć o braku kompetencji w zakresie kultury żywego słowa, a bardziej chyba o zatraceniu tej kompetencji. Dlatego tak istotne jest systematyczne odnawianie i pogłębianie kompetencji kaznodziejskich, to zaś powinno być wynikiem permanentnej formacji.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Czy jest jakiś określony czas trwania homilii, potwierdzony badaniami, w którym odbiorca nie zacznie wyłączać swojej uwagi, a jednocześnie będzie usatysfakcjonowany długością kazania?

W kaznodziejstwie należy unikać skrajności i powyższa zasada dotyczy także czasu trwania poszczególnych jednostek kaznodziejskich. Przesyt słowa mówionego i zmiany tempa ludzkiego życia sprawiają, że współcześni słuchacze słowa Bożego najczęściej oczekują homilii krótkich. Z kolei zbyt krótkie kazania i homilie, w których kaznodzieja nie przekaże żadnej nowej, ożywczej treści, budzą niezadowolenie słuchaczy. Częściej jednak zdarza się homilistom (księżom, którzy głoszą kazania – przyp. red.) przekraczać zalecany przez teoretyków kaznodziejstwa czas trwania niedzielnych homilii, czyli ok. 10 min. Homilista powinien być świadomy, że największa koncentracja u słuchacza występuje przez pierwsze 3-6 min przemówienia. Głoszący homilie, skracając je, powinien położyć nacisk na zwiększenie merytorycznej zawartości swojego przepowiadania, tak by wierni, słuchając krótszej formy wypowiedzi, zyskiwali na jakości. Czas jednak jest wartością drugorzędną. Kiedyś usłyszałem definicję dobrej mowy: to taka, która wywołuje niezadowolenie, że już się skończyła. Jeżeli homilia będzie dynamiczna, profesjonalnie przygotowana, dobrze wygłoszona, potwierdzona świadectwem życia, to nawet gdy będzie dłuższa, zostanie dobrze przyjęta przez słuchaczy. Każda inna będzie dla nich zawsze za długa.

Co powinien zrobić człowiek, który na Mszy św. ulega rozproszeniu, jest podenerwowany treścią homilii? Jak w takich sytuacjach skupić się na kolejnych, ważniejszych momentach?

Ksiądz profesor Jan Twardy w znakomitej książce Aby słowo wydało plon. O modlitwie głosiciela i słuchacza słowa Bożego zamieszcza modlitwy nie tylko kaznodziejów, ale także słuchaczy. Słuchanie homilii bywa niekiedy trudnym doświadczeniem. Można zatem powiedzieć, że przygotowanie i wygłoszenie każdej homilii czy kazania powoduje cierpienie kaznodziei – i to natury fizycznej (wymaga czasu, pracy, wysiłku, poświęcenia), i duchowej (powoduje wewnętrzną przemianę i zmaganie się z własnym grzechem oraz znoszenie sprzeciwu ze strony „świata”). To samo dotyka słuchacza. W tym jednak przypadku może się okazać, że to, co pierwotnie zostało uznane za bezwartościowe i irytujące, przyniesie, niekiedy po latach, dobre owoce. Trafne wydaje się tutaj przytoczenie pewnej historii. W jednej z amerykańskich gazet ukazał się artykuł pt. Trzydzieści dwa tysiące osiemset kazań później, którego autor pisze w nim: „Przez ostatnie 30 lat dość regularnie chodziłem do kościoła i wysłuchałem ok. 3 tys. kazań. Właśnie uświadomiłem sobie, że nie pamiętam ani jednego z nich. Zastanawiam się, czy ten czas, w którym przemawia duchowny, można by jakoś lepiej spożytkować”. Te słowa wywołały wielką falę dyskusji. Wśród wielu odpowiedzi nadesłanych do redakcji pojawiła się też taka: „Jestem żonaty od 30 lat. W tym czasie zjadłem 32 800 posiłków – w większości ugotowanych przez moją żonę. Nagle uświadomiłem sobie, że nie pamiętam żadnego z nich, a jednak każdy z nich dawał mi siłę na przeżycie kolejnego dnia. Aż strach pomyśleć, co by się ze mną stało, gdyby ich nie było – umarłbym z głodu”.

Ks. prof. dr hab. Leszek Szewczyk dyrektor Instytutu Nauk Teologicznych Uniwersytetu Śląskiego oraz członek Zarządu Stowarzyszenia Homiletów Polskich

2022-11-15 12:37

Ocena: +7 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Abp Gądecki na Jasnej Górze: katolicki polityk musi unikać duchowej schizofrenii

[ TEMATY ]

Jasna Góra

homilia

Archiwum abp. Stanisława Gądeckiego

Byłoby głębokim fałszem, gdyby ktoś, kto głosi prawdy sprzeczne z nauczaniem Kościoła, przystępował do Komunii świętej - powiedział dziś na Jasnej Górze abp Stanisław Gądecki. W homilii podczas Mszy św. święto Matki Bożej Królowej Polski, przewodniczący Episkopatu nawiązał m.in. do nadchodzących wyborów prezydenckich. Wskazał, że "trzymanie się nauczania Kościoła pozwala katolickiemu politykowi uniknąć swego rodzaju schizofrenii duchowej".

Nawiązując do czytanej dziś Ewangelii abp Gądecki podkreślił, że "jeśli - jako chrześcijanie - chcemy ponownie pociągnąć świat ku Bogu, jest tylko jedno rozwiązanie - trzeba wszczepić się ponownie w Chrystusa". Metropolita poznański ocenił, że "zbyt wiele mówimy dzisiaj o akcjach, działaniach, doskonaleniu metod apostolstwa, a zapominamy o tym, że przede wszystkim trzeba na nowo ożywić więź ze Zbawicielem, której owocem jest miłość braterska".

CZYTAJ DALEJ

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało w ub.r. z tabletki "dzień po"

2024-03-27 09:25

[ TEMATY ]

Pigułka „dzień po”

Adobe Stock

Minister zdrowia Izabela Leszczyna poinformowała, że w ubiegłym roku 15-latki stanowiły 2 proc. osób korzystających z tabletki "dzień po". Dodała, że w tym czasie 1937 osób między 15. a 17. rokiem życia skorzystało z tabletki "dzień po".

W połowie marca Andrzej Duda zapowiedział, że nie podpisze ustawy, "która wprowadza niezdrowe, chore i niebezpieczne dla dzieci zasady". Jego zdaniem tabletka "dzień po" dostępna bez recepty dla osób niepełnoletnich jest "daleko idącą przesadą". Według prezydenta tabletka nadal powinna być wydawana na receptę, a w przypadku dziewczynek jej zażycie powinno być "decyzją rodzica".

CZYTAJ DALEJ

Panie! Bądź dla nas codziennym zmartwychpowstawaniem!

2024-03-28 23:44

[ TEMATY ]

rozważania

O. prof. Zdzisław Kijas

Karol Porwich/Niedziela

Chrystus zmartwychwstał, lecz każdy z wierzących musi szukać zrozumienia wielkości tej prawdy w swoim życiu i sił, których ona udziela.

Ewangelia (J 20,1 -9)

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję