Kard. prof. Walter Kasper – emerytowany przewodniczący Papieskiej Rady ds. Jedności Chrześcijan podczas konferencji podkreślił, że bardzo ważne jest wspieranie prześladowanych chrześcijan, przyjmowanie uchodźców i pamiętanie o nich w modlitwie.

Jako najważniejsze wydarzenia ekumeniczne w najbliższym czasie kard. Kasper wymienił synod panprawosławny i jubileusz 500-lecia Reformacji. „Jest to pierwszy synod prawosławny w nowożytności porównywany z synodami ekumenicznymi, zapoczątkowany jeszcze przez patriarchę Joachima III w XX-leciu międzywojennym” – zaznaczył.

„My katolicy jesteśmy bardzo zainteresowani tym synodem, bowiem Kościoły prawosławne są bardzo podzielone i zróżnicowane i brakuje nam partnerów do rozmów ekumenicznych. Synod ten będzie miał miejsce na Krecie, gdzie jurysdykcję sprawuje patriarcha ekumeniczny. Jest wiele problemów wewnątrzprawosławnych, które należy rozwiązać, m.in. kalendarz liturgiczny czy ruch ekumeniczny. To bardzo ważne, aby chrześcijanie przeżywali Wielkanoc w jednym terminie. Ekumenia dzieje się nie tylko przez dialog ekumeniczny, ale także przez praktyczną współpracę i przez składanie wspólnego świadectwa” – przyznał.

Drugim ważnym wydarzeniem ekumenicznym będzie 500. rocznica przybicia tez przez Marcina Lutra, która przypada w 2017 r. „My katolicy mówimy o wspominaniu Reformacji, a luteranie o jubileuszu Reformacji. Trzeba pamiętać jednak, że Reformacja jest związana z rozłamem Kościoła, więc nie jest to powód do świętowania” – stwierdził.

„Marcin Luter przed 1520 r. był przede wszystkim reformowanym katolikiem, a nie rewolucjonistą” – powiedział kard. Kaper. „Biskupi negatywnie odnosili się do jego oczekiwań, co doprowadziło do wypowiedzenia posłuszeństwa biskupom i papieżowi” – dodał i jednocześnie podkreślił, że ta wola odnawiania Kościoła jest także dzisiaj istotna. Emerytowany przewodniczący Papieskiej Rady ds. Jedności Chrześcijan przypomniał, że w 1999 r. podpisano wspólną deklarację o usprawiedliwieniu. I choć nie było wielkich owoców tego dokumentu, to – jako inicjatywa oddolna – połączyło się wiele ruchów katolickich i ewangelickich, które nadal współpracują ze sobą.

Zdaniem teologa, różne rozumienie koncepcji istoty i jedności Kościoła powoduje trudności w dążeniu do realnej jedności. „Mówimy o pojednanej różnorodności, czyli że różnorodne opcje nie są już ekskluzywne, ale wzajemnie się uznają, chociaż akcenty są rozłożone. Nie chodzi o to, żeby się wzajemnie absorbować. Jak ta jedność będzie wyglądała – trudno powiedzieć. Jedność jest darem Ducha Świętego, więc pamiętajmy też o ekumenii duchowej. Duch Święty lubi zaskakiwać, więc dajmy się Mu zaskoczyć” – prosił.

„Myślę – wyznał kard. Kasper – że rok 2017 będzie czasem pogłębienia modlitwy o jedność chrześcijan, pracy nad Biblią i że od wewnątrz będziemy zrastali się ze sobą. Będzie to wielki krok ku przyszłości i jedności świata także. Sytuacja na świecie jest tak trudna, że to wspólne świadectwo chrześcijan dążących ku jedności jest nie tylko pragnieniem Jezusa, ale też zadaniem nam danym” – zakończył.

Bp Andrzej Czaja podsumował wysiłki ekumeniczne w Polsce, które rozwijają się na trzech zasadniczych poziomach: duchowym, doktrynalnym i praktycznym. „Ekumenizm duchowy, który odnosi się przede wszystkim do sfery duchowej członków Chrystusowego Kościoła ujawnia się w różnorodnych formach aktywności” – mówił i jako najbardziej znaczące z nich wymienił: Tydzień modlitw o jedność chrześcijan, Światowy dzień modlitwy (przypadający w pierwszy piątek marca), Ekumeniczne dni biblijne, rekolekcje, spotkania i pielgrzymki ekumeniczne oraz wspólne użytkowanie miejsc kultu. Ponadto: Ekumeniczne nabożeństwa adwentowe, kolędowe, pasyjne, pasterki, dożynki, Droga Krzyżowa, procesje i modlitwy za zmarłych.

Zdaniem biskupa, Tydzień modlitw o jedność chrześcijan stanowi najbardziej rozpoznawalne dzieło ekumeniczne w Polsce. „Wydaje się, że potrzebuje duszpasterskiego ożywienia, ponieważ nieco przygasa zwłaszcza entuzjazm w gromadzeniu się w naszych świątyniach, by tę modlitwę podejmować” – stwierdził.

Bp Czaja jako jedną z licznych inicjatyw ekumenicznych przywołał organizowaną w diecezji opolskiej od 1997 r., w pierwszą niedzielę adwentu, Ekumeniczną modlitwę młodych, która gromadzi młodzież i duszpasterzy z różnych Kościołów i wspólnot chrześcijańskich, zwłaszcza tradycji katolickiej i ewangelickiej. „Spotkania te zostały podjęte z inicjatywy abp. Alfonsa Nossola jako przygotowanie do obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Duży odzew młodzieży i duszpasterzy sprawił, że wpisały się na stałe do kalendarza wydarzeń duszpasterskich i ekumenicznych” – dodał.

Znaczący wyraz ekumenizmu doktrynalnego w Polsce, według opolskiego biskupa, stanowią dialogi na temat chrztu, małżeństw mieszanych, dzieła stworzenia i świętowania dnia Pańskiego. Zasadniczym owocem tego dialogu jest wspólna deklaracja: „Sakrament chrztu znakiem jedności” podpisana 23.01.2000 r.

Bp Andrzej Czaja podsumował też praktyczny wymiar ekumenizm w Polsce, który jest realizowany w formie duszpasterstwa parafialnego, katechezy, działalności charytatywnej, na płaszczyźnie społecznej, kulturowej, a także w postaci translacji Biblii. Jako przykład podał Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom, które jednoczy chrześcijan różnych denominacji.

Swoje wystąpienie prelegent oparł o najnowszą publikację ekumeniczną, prezentowaną podczas konferencji. „Dobrze się stało, że nie poprzestano tylko na przedstawieniu sylwetek ekumenistów, ale zarysowano także cały dorobek ekumenizmu w Polsce w latach 1964-2014, mowa jest także o początkach i rozwoju ekumenizmu w Polsce, strukturach ekumenicznych oraz są cenne aneksy zawierające ważne dokumenty” – zaznaczył bp Czaja.

„Encyklopedia ekumenizmu w Polsce (1964-2014)” została zredagowana przez o. prof. Zdzisława Kijasa OFMConv (Rzym), ks. prof. Zygfryda Glaesera (Opole), ks. prof. Józefa Budniaka ( Katowice-Cieszyn), a także o. prof. UPJPII Tadeusza Kałużnego SCJ (Kraków).