Reklama

Dzieje Klubu Inteligencji Katolickiej w Toruniu (2)

Od Soboru Watykańskiego II do 1978 r.

Niedziela toruńska 8/2008

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara
1 Kor 15, 14

Istotnym wydarzeniem dla Kościoła w Polsce, w końcowej fazie obrad Soboru Watykańskiego II, był wystosowany 18 listopada 1965 r. „List biskupów polskich do biskupów niemieckich”. Orędzie to było jednym z najważniejszych etapów pojednania polsko-niemieckiego po II wojnie światowej. Dla władz komunistycznych oznaczało, że Kościół pozostaje wciąż niezależną siłą, znajdującą się poza strefą oddziaływania i wpływów reżimu. Władze uważały bowiem za niedopuszczalne wypowiadanie się biskupów w sprawach dotyczących polskiego społeczeństwa i rozpętały kampanię przeciwko autorom listu. W obronę bezpodstawnie atakowanych hierarchów zaangażował się także toruński Klub Inteligencji Katolickiej. Sekretarz Klubu Stefan Frankiewicz wziął udział w antyklerykalnym wiecu zorganizowanym przez aparat partyjny. Wobec formułowanych na nim absurdalnych oskarżeń przeciwko biskupom, Frankiewicz zabrał głos i merytorycznie podważył większość zarzutów stawianych Episkopatowi. Postawa sekretarza Klubu w znacznej mierze skompromitowała organizatorów demonstracji oraz obnażyła metody manipulacji społeczeństwem stosowane przy użyciu machiny propagandy komunistycznej.
Druga połowa lat 60. i lata 70. XX wieku to jednak nie tylko okres powrotu do walki z Kościołem instytucjonalnym, lecz przede wszystkim czas wzmożonej inwigilacji i penetracji środowiska laikatu katolickiego przez agenturę SB. Działalność toruńskiego KIK-u była przedmiotem jej szczególnego zainteresowania. Z zachowanych materiałów operacyjnych wynika, że w bezpośrednim otoczeniu członków zarządu i kapelana o. Władysława Wołoszyna działało co najmniej trzech tajnych współpracowników. Większe imprezy klubowe, organizowane w duszpasterstwie ojców jezuitów, zabezpieczało nawet sześciu tajnych współpracowników (np. spotkanie generała zakonu o. Pedro Arrupe w maju 1969 r. zabezpieczali: tw. „Andrzejewski”, tw. „Bauer”, tw. „Janek”, tw. „Kazimierz”, tw. „Sęp” i tw. „Zbyszek”).
Mimo tego typu uciążliwości, w drugiej połowie lat 60., nastąpiła wyraźna aktywizacja stowarzyszenia, do której niewątpliwie przyczyniły się dwie osoby. Pierwszą z nich był wspomniany już Stefan Frankiewicz (sekretarz Klubu w latach 1966-1970), blisko związany ze środowiskiem podwarszawskich Lasek oraz z miesięcznikiem „Więź”. Drugą osobą był jezuita o. Władysław Wołoszyn (kapelan Klubu w latach 1969-1988). Wpływ na kondycję formacyjną miały również lepsze warunki lokalowe, bowiem pomieszczenia dla Klubu użyczyli ojcowie jezuici. Nie była to jednak sytuacja komfortowa, gdyż status gościa stawiał Klub niejednokrotnie w niezręcznej sytuacji, ponadto zarząd miał świadomość, że obecność KIK-u „pod jezuickim dachem” może narazić zakon na niepotrzebne represje ze strony władz administracyjnych. Dlatego od końca lat 60. KIK podejmował intensywne działania na rzecz uzyskania własnego lokalu. Jeszcze w 1965 r. władze miejskie odmówiły Klubowi przyznania niewielkiego pomieszczenia w podwórzu, przy Rynku Staromiejskim 29. Również bezskuteczne były starania prezesa prof. Konrada Górskiego, sekretarza Stefana Frankiewicza i posła „Znaku” Tadeusza Mazowieckiego, podjęte w 1967 r. w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy. Decyzją odmowną zakończyły się także zabiegi o przydzielenie lokalu przy ul. Żeglarskiej 5 (w 1970 r.), przy ul. Kopernika 5 (w 1972 r.) i przy ul. Franciszkańskiej 7 (w 1973 r.). Dopiero rozmowy prowadzone z udziałem przedstawicieli warszawskiego KIK-u, posłów „Znaku” i dyrektora Urzędu ds. Wyznań min. Aleksandra Skarżyńskiego, spowodowały wydanie pozytywnej decyzji 31 lipca 1974 r. W ten sposób Klub, po kilkunastu latach starań, uzyskał własny lokal przy ul. Mostowej 10. Jednak długotrwały remont i ograniczone możliwości finansowe stowarzyszenia, spowodowały, że regularne spotkania klubowe w nowej siedzibie rozpoczęły się dopiero w październiku 1976 r.
Coraz bardziej wyraźna była współpraca Klubu ze środowiskiem KIK-u warszawskiego. Tylko w latach 1967-1968 we wspólnych obozach dyskusyjno-formacyjnych, organizowanych w Makowie Podhalańskim i Pewli Małej k. Żywca, wzięło udział ponad dwudziestu członków toruńskiego KIK-u (m.in. Zofia Biczyk i Andrzej Tyc). Ważnym wydarzeniem integrującym laikat katolicki była również audiencja udzielona 22 maja 1971 r. przedstawicielom pięciu Klubów, redakcji „Tygodnika Powszechnego”, „Więzi”, „Znaku”, ODISS-u oraz posłom „Znaku” przez prymasa Stefana kard. Wyszyńskiego. Klub toruński reprezentował ówczesny prezes prof. Janusz Bieniak i członek zarządu Michał Muzalewski. Innym wyrazem jedności środowisk KIK-owskich z grupą posłów „Znaku” był list z 17 stycznia 1976 r., będący protestem wobec zamierzeń władz państwowych dążących do umieszczenia w konstytucji PRL serwilistycznych zapisów wobec ZSRR. Ze strony toruńskiego KIK-u jego sygnatariuszem był prezes Andrzej Tyc.
W pierwszej połowie lat 70. zainicjowane zostały kontakty Klubu z organizacjami katolickimi i ewangelickimi działającymi w Europie Zachodniej. Na przełomie marca i kwietnia 1973 r. na zaproszenie Katholischer Akademikerverband przebywał w RFN prezes Klubu prof. Janusz Bieniak, także w kwietniu 1973 r. miała miejsce wizyta w Toruniu przedstawiciela Centralnego Komitetu Katolików Niemieckich dr Marii Lücker z Bonn. W sierpniu 1973 r. na zaproszenie KIK-u przyjechali: grupa studentów protestanckich ze Stanów Zjednoczonych i członkowie organizacji katolickiej La Vie Nouvelle z Francji, zaś w październiku studenci i nauczyciele skupieni w katolicko-ewangelickim Duszpasterstwie Akademickim w Paderborn (RFN). Klub podejmował w dalszym ciągu akcje charytatywne, m.in. w 1970 r. zorganizował zbiórkę pieniężną na rzecz ofiar trzęsienia ziemi w Peru i powodzi w Rumunii.
Stowarzyszenie wzrastało również liczebnie. W 1968 r. liczyło 106 członków (w tym 66 zwyczajnych i 40 uczestników), w 1970 r. - 130 członków (w tym 87 zwyczajnych i 43 uczestników), w 1977 r. - 143 członków (w tym 96 zwyczajnych i 47 uczestników), a w 1978 r. już 157 członków (w tym 85 zwyczajnych i 72 uczestników). Początkowo bardzo skromna biblioteka Klubu, z upływem czasu systematycznie powiększała się. Katalogowaniem oraz wypożyczaniem książek niestrudzenie zajmowały się najpierw Anna Preibiszowa, a następnie Anna Ptaszyńska.
W omawianym okresie Klub Inteligencji Katolickiej gościł wielu znakomitych prelegentów. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim: historyka prof. Władysława Bartoszewskiego, pisarza i dramaturga Romana Brandstaettera, historyka i publicystę Bohdana Cywińskiego, biblistę ks. prof. Michała Czajkowskiego, prozaika i publicystę Stefana Kisielewskiego, abp. Adama Kozłowieckiego z Zambii, biblistę ks. prof. Henryka Muszyńskiego, dominikanina o. Jacka Salija, filozofa ks. prof. Andrzeja Szostka, fenomenologa ks. prof. Józefa Tischnera, poetę ks. Jana Twardowskiego, pisarza Wiktora Woroszylskiego oraz historyka sztuki prof. Jacka Woźniakowskiego.
Ważnym elementem życia formacyjnego klubowiczów była ich przynależność do sekcji i praca w różnorodnych sekcjach. Najstarszą i najliczniejszą była sekcja życia wewnętrznego, którą kierowała nieprzerwanie, aż do swojej śmierci w listopadzie 1978 r., dr Janina Budkowska. Opiekunem sekcji był jezuita o. Julian Piskorek. Sekcją rodzin kierowała natomiast Stefania Bieniak (żona prezesa - prof. Janusza Bieniaka). Sekcja rodzin organizowała m.in. na terenie toruńskich parafii odczyty i prelekcje na tematy związane z funkcją wychowawczą rodziny, a w okresie świąt Bożego Narodzenia przygotowywała paczki dla dzieci z biednych rodzin. Podejmowała także pionierskie w skali diecezji inicjatywy w postaci adwentowych i wielkopostnych rekolekcji dla małżeństw oraz małżeńskich dni skupienia prowadzonych przez ks. dr. Andrzeja Santorskiego z Izabelina. Kolejną sekcją zwaną filozoficzną bądź kultury kierował początkowo dr Stefan Frankiewicz, następnie Andrzej Tyc, a w późniejszym okresie - Barbara Rojek. Wówczas opiekę naukową nad nią sprawowała Zofia Mocarska-Tycowa. Przedmiotem prac sekcji były zagadnienia z pogranicza kultury, filozofii i poezji. Z czasem z sekcji kultury wyodrębniła się samodzielna sekcja teologiczna, którą prowadził Andrzej Tyc. Wiele osobistego poświęcenia i wysiłku było udziałem członków sekcji pomocy społecznej, którą kierował Tadeusz Chodziński. Przykładem szczególnego zaangażowania członków Klubu na rzecz popularyzacji naturalnych metod poczęć oraz obrony nienarodzonych dzieci było małżeństwo lekarzy - Barbary i Jerzego Matyjków. Barbara Matyjek kierowała w drugiej połowie lat 70. sekcją prelegentów, w ramach której przygotowywano wykłady i pomoce naukowe. Jej mąż dr Jerzy Matyjek był inicjatorem i kierownikiem sekcji studiów społecznych, podejmującej badania nad społeczną nauką Kościoła.
Ożywienie działalności klubowej, jakie nastąpiło w połowie lat 70., należy łączyć z prezesurą Andrzeja Tyca (16 grudnia 1973 r. - 5 marca 1977 r.). Nowy prezes w chwili wyboru miał 31 lat, co zapoczątkowało wymianę pokoleniową w Klubie. Do młodej generacji działaczy należeli również: Jan Adamiak, Zofia Biczyk, Ewa Gąsiorowska, Roman Gąsiorowski, Sylwester Kabat, Bogdan Major, Barbara Rojek i Jan Wyrowiński.
Ogromne znaczenie dla toruńskiego KIK-u miał 16 października 1978 r. wybór arcybiskupa metropolity krakowskiego kard. Karola. Wojtyły na Stolicę Piotrową. W uroczystej inauguracji pontyfikatu Papieża Polaka 22 października 1978 r. jako gość honorowy wziął udział prezes Klubu dr Jerzy Matyjek. Niewątpliwie wielkim wyróżnieniem było miejsce, jakie zostało mu wyznaczone, w sektorze specjalnym przeznaczonym dla koronowanych głów i przywódców państw.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2008-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Nabożeństwo majowe - znaczenie, historia, duchowość + Litania Loretańska

[ TEMATY ]

Matka Boża

Maryja

nabożeństwo majowe

loretańska

Majowe

nabożeństwa majowe

litania loretańska

Karol Porwich/Niedziela

Maj jest miesiącem w sposób szczególny poświęconym Maryi. Nie tylko w Polsce, ale na całym świecie, niezwykle popularne są w tym czasie nabożeństwa majowe. [Treść Litanii Loretańskiej na końcu artykułu]

W tym miesiącu przyroda budzi się z zimowego snu do życia. Maj to miesiąc świeżych kwiatów i śpiewu ptaków. Wszystko w nim wiosenne, umajone, pachnące, czyste. Ten właśnie wiosenny miesiąc jest poświęcony Matce Bożej.

CZYTAJ DALEJ

Jezus jest obecny zawsze, gdy oglądamy Go pod postacią chleba i wina. Wierzysz w to?

2024-04-15 14:23

[ TEMATY ]

homilia

rozważania

Karol Porwich/Niedziela

Rozważania do Ewangelii J 16, 16-20.

Czwartek, 9 maja

CZYTAJ DALEJ

Ekspertka: dzisiejszej nocy duża szansa na obserwację zorzy polarnej

2024-05-10 19:36

[ TEMATY ]

zorza polarna

wikipedia/United States Air Force photo by Senior Airman Joshua Strang - Public-Domain

Zorza polarna

Zorza polarna

Prognozowana jest bardzo silna burza geomagnetyczna, w związku z czym dzisiejszej nocy będzie duża szansa na obserwację zorzy polarnej - powiedziała PAP Helena Ciechowska z Centrum Badań Kosmicznych PAN.

"Od kilku dni naukowcy obserwują silne rozbłyski na Słońcu - dokładnie w obszarach oznaczonych numerami 3663 i 3664. Niektóre z nich to rozbłyski erupcyjne, wyrzucające plazmę słoneczną w przestrzeń kosmiczną. Najsilniejsze wśród nich to rozbłyski klasy X. W trakcie majówki obserwowaliśmy trzy rozbłyski klasy X, w poniedziałek - kolejne dwa, a od poniedziałku jeszcze pięć. Dołączają do nich mniejsze, o klasie M i C" - opisała specjalistka z Centrum Prognoz Heliogeofizycznych CBK PAN.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję