Spotkanie z papieżem Franciszkiem

"Jesteśmy urzeczeni tym spotkaniem, które przebiegało w pełnej wolności wypowiedzi i jednocześnie w życzliwości Ojca Świętego względem nas. Takie spotkanie jest na pewno kwestią po pierwsze wiary, dlatego, że było ono nie tylko spotkaniem z następcą Świętego Piotra, ale z obecnym żyjącym Piotrem" - powiedział po zakończeniu trwającej dwie godziny audiencji w papieża Franciszka abp Stanisław Gadecki, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski.

W trakcie spotkania poruszono tematykę rozpoczętego tydzień temu Synodu Biskupów na temat synodalności, kwestii nowej ewangelizacji, problemu imigrantów w ogóle i kwestii interpretacji motu prorpio Vos estis lux mundi na temat przestępstw seksualnych wobec osób małoletnich. Te cztery tematy zajęły większość czasu, a potem każdy z biskupów miał nie tylko możliwość wypowiedzenia się i zapytania Ojca Świętego, ale także możliwość zwrócenia uwagi na inne tematy, które jemu wydają się właściwe i konieczne do poruszania.

Abp Józef Kupny, metropolita wrocławski, podkreślił, że Franciszek stworzył świetną atmosferę tej rozmowy. Mówiąc o synodalności papież wyjaśnił, że nie jest to rodzaj parlamentu, gdzie przeprowadza się głosowanie, porusza się różne zagadnienia i potem podejmuje się uchwały większością głosów.

Drugą sprawą była ewangelizacja. "Stoimy przecież przed problemem odchodzenia ludzi od Kościoła, utraty wiary przez niektórych itp." – powiedział abp Kupny. Wskazał na dużą rolę wierzącej młodzieży, która może oddziaływać na swych rówieśników, małżonków z trwałych rodzin, którzy mogą wychodzić do tych przeżywających kryzysy itp. „Nie musimy więc od razu wychodzić z głoszeniem nauk, ale mogą to także robić zaangażowani świeccy, czyli ewangelizacja ma być wspólnym dziełem całego Kościoła” – podkreślił arcybiskup wrocławski.

Trzecim zagadnieniem, o którym mówiono, była migracja i jak ta sytuacja wygląda w Polsce. „Dzieliliśmy się przede wszystkim naszymi doświadczeniami i wydarzeniami ostatnich tygodni” – stwierdził hierarcha. Zauważył, że Ojciec Święty jest dobrze zorientowany w tych sprawach i zachęcał biskupów do wykazania jak największej kreatywności i okazywania tym ludziom większej pomocy. "Papież niczego nam nie narzucał ani nie krytykował nas, ale wykazywał duże zrozumienie dla naszych problemów, wiedział, że sytuacja nie jest prosta" - powiedział abp Kupny.

Jak zaznaczył abp Gądecki sprawa polityki w ścisłym tego słowa znaczeniu nie pojawiła się w rozmowie z Franciszkiem, ale została poruszona w znaczeniu polityki pragmatycznej, jak odnieść się do kwestii uchodźców i imigrantów, w jaki sposób wyjść im naprzeciw, żeby z jednej strony zachować wymogi prawa, a z drugiej strony nie zapomnieć o godności osoby każdego, a szczególnie tych którzy są na granicy tej białorusko-polskiej". Metropolita poznański przywołał uwagę Franciszka, że problem migracyjny jest powszechny, ogarnia cały świat i musimy sobie z nim poradzić. "Wspominaliśmy Ojcu Świętemu o korytarza humanitarnych i potrzebie ich stworzenia, żeby tym ludziom, którzy tej chwili znajdują się w takiej dramatycznej sytuacji, dano przynajmniej jakieś światło w tunelu" - powiedział abp Gądecki.

Czwartym filarem tematycznym były „zaniedbania” biskupów w sprawach przestępstw seksualnych. Ojciec Święty w dłuższym przemówieniu zwrócił uwagę, że jest to problem, z którym biskupi muszą sami sobie poradzić, wskazywał na potrzebę dobrych formatorów już w seminariach duchownych, żeby odpowiednio wychowywać kandydatów do kapłaństwa. "Papież powiedział również, że trzeba będzie jeszcze się przyjrzeć różnym sprawom tu, w Rzymie, które nie zostały dotychczas zakończone. Wspomniał o ukaranych biskupach, którzy, jak się wydaje, odczuwają to bardzo dotkliwie, a nawet stracili nadzieję na zmianę swej sytuacji, trzeba więc pokazać im tę nadzieję, modlić się za nich i dodawać im otuchy" - powiedział abp Kupny.

Duchowy wymiar wizyty - Msze św. w rzymskich bazylikach

Każdy dzień wizyty biskupi rozpoczynali od Eucharystii w głównych bazylikach watykańskich w Bazylice św. Piotra, Bazylice św. Jana Chrzciciela na Lateranie, która jest katedrą biskupa Rzymu, w Bazylice Santa Maria Maggiore ze słynnym obrazem Matki Bożej Salus Populi Romani oraz w Bazylice św. Pawła za Murami. Ponadto tradycyjnie, w czwartek rano, biskupi spotkali się na Mszy św. przy grobie św. Jana Pawła II w Bazylice Watykańskiej.

W homilii podczas Mszy św. sprawowanej przy grobie św. Piotra, abp Gądecki wskazał na znaczenie wizyty, jako wyznania wiary w jeden, święty, katolicki i apostolski Kościół. „Dwaj Apostołowie świadczą, że prawdziwym uczniem Chrystusa jest tylko ten, kto potrafi śmiało podjąć dla Niego utrapienia, prześladowania, a nawet męczeństwo. Obaj uczą nas tego, że kto chce zreformować świat, musi zacząć od samego siebie. Św. Piotr i św. Paweł, którzy na ziemi spotkali się w sumie niewiele więcej niż przez piętnaście dni, dziś stają przed nami i mówią: jest tylko jedno dzieło prawdziwej reformy, które trzeba przeprowadzić a jest to reforma samego siebie. Taki jest również cel otwartego wczoraj przez papieża Franciszka nowego synodu; synod to w swojej istocie duchowe podążanie w kierunku osobistego nawrócenia” – mówił abp Gądecki.

Z kolei abp Józef Kupny, metropolita wrocławski podczas mszy św. w bazylice św. Jana na Lateranie wskazał na niebezpieczeństwa związane z przesadnym skupianiem się na środkach, a zapominaniu o celu i istocie, czyli budowaniu komunii z Bogiem i z bliźnimi. Zauważył, że często różne grupy wiernych żądają od biskupów, aby czegoś kategorycznie zakazali, albo coś nakazem, dekretem wprowadzali. „Wszyscy mają zapewne dobre intencje, ale cała uwaga skupiona jest na środkach a nie na celu, nie na tym co najważniejsze. Pan Bóg jak gdyby ginie sprzed naszych oczu” – powiedział metropolita wrocławski.

Abp Tadeusz Wojda, metropolita gdański, podczas Mszy św. w rzymskiej bazylice Santa Martia Maggiore zachęcał do zawierzenia Maryi, czczonej w ikonie Salus populi romani wszystkich trosk pasterskich, a także spraw naszej Ojczyzny. „Przebywamy, aby Jej zawierzyć naszą Ojczyznę. Dostrzegamy w niej coraz większe i głębsze podziały, brak woli budowania jedności i szukania dobra wspólnego całej społeczności. Potrzebuje nasza Ojczyzna tego Jej wielkiego wsparcia, tego wielkiego przewodnictwa, tak jak to czynili wielcy biskupi w naszej historii łącznie z błogosławionym kardynałem Stefanem Wyszyńskim i świętym Janem Pawłem II. Przebywamy, aby przepraszać Bożą Rodzicielkę za wszystkie grzechy i skandale, słabości, uzależnienia, nałogi i grzechy, zarówno osobiste, rodzinne, jak i społeczne. Wiemy ,że one osłabiają wiarę i dlatego do Niej się zwracamy o pomoc, bo ufamy i wierzymy, że Ona nas wspomoże” – powiedział metropolita gdański.

Natomiast przy grobie Świętego Papieża w kaplicy św. Sebastiana w bazylie watykańskiej biskup toruński, Wiesław Śmigiel mówił o stałej aktualności nauczania św. Jana Pawła II i potrzebie wprowadzania go w życie. Nawiązując do licznych pomników św. Jana Pawła II w Polsce i na całym świecie bp Śmigiel zaznaczył, że powinny być one okazją do żywej pamięci o jego życiu, nauczaniu i posłudze. „Przypomnienia i ciągłego wprowadzania w życie domaga się nauczanie Świętego Jana Pawła II w Kościele, o rodzinie i małżeństwie, jako związku kobiety i mężczyzny, wspartym łaską sakramentu. Nauczanie o świętości życia, od poczęcia do naturalnej śmierci, jego przesłanie społeczne, a szczególnie jego ustawiczne wołanie o pokój na całym świecie. Pamiętamy też o jego trosce o powołania do małżeństwa chrześcijańskiego, życia konsekrowanego i do kapłaństwa. Nigdy tych słów Jana Pawła II nie zapominajmy i wprowadzajmy je w życie” – powiedział biskup toruński.

Na zakończenie wizyty ad limina apostolorum drugiej grupy biskupów abp Andrzej Dzięga, metropolita szczecińsko-kamieński w homilii Mszy św. sprawowanej w Bazylice św. Pawła za Murami powiedział: „Od Piotra do Pawła, a z tą samą treścią – apostolską. Zbieramy te wszystkie okruchy, impresje i doświadczenia, na nowo to sobie w sercach porządkujemy i stawiamy pytanie na progu synodalnej drogi o Kościół apostolski. Bo Kościół apostolski to jest tych, co głoszą, że Jezus jest Panem. Trzeba i dziś iść i głosić Chrystusa jako Mesjasza i jedynego Zbawiciela, bo to o Niego chodzi. I gdy się Jego głosi, to wszystkie inne sprawy i tematy schodzą gdzieś w cień".

Spotkania w watykańskich dykasteriach

Podczas spotkań w 22 watykańskich dykasteriach poruszono szerokie spektrum tematów dotyczących prawie wszystkich aspektów życia Kościoła w Polsce w kontekście życia całego Kościoła powszechnego. Tematem do którego nawiązywano podczas prawie wszystkich spotkań był rozpoczęty przed tygodniem Synod Biskupów na temat synodalności. Mimo że formalnie jest on synodem zwyczajnym będzie miał nadzwyczajny przebieg, gdyż rozpoczyna się na poziomie diecezjalnym. Ma być przede wszystkim ćwiczeniem się w słuchaniu, dialogu, w otwartości na wszystkich wiernych. Ma być wielką okazją dla osób świeckich, aby włączyły się w synodalne działania.

Formacja kapłanów

W rozmowie z prefektem Kongregacji ds. Duchowieństwa abp Lazarusem You Heung-sikiem wiele miejsca poświęcono dokumentowi przygotowanemu przez KEP pt. "Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia, który określa zasady formacji kapłańskiej, czyli proces kształcenia przyszłych duchownych, w dostosowaniu do aktualnych wyzwań stojących przed Kościołem w Polsce. "Powstał dobry dokument. Mamy też takie sygnały ze strony Kongregacji. Zresztą w ostatniej fazie konsultowaliśmy pewne kwestie, które chcieliśmy doprecyzować razem z Kongregację: była to więc okazja, aby podziękować sobie za dobry klimat wspólnych poszukiwań i dobrych rozwiązań, za co jesteśmy bardzo wdzięczni pracownikom Kongregacji, a szczególnie jej sekretarzowi, arcybiskupowi Jorge Carlosowi Patrón Wongowi" - powiedział biskup kaliski, Damian Bryl.

Kłopoty doktrynalne

W Kongregacji Nauki Wiary abp Tadeusz Wojda Wojda przedstawił panoramę niepokojących zjawisk w dziedzinie doktrynalnej i w sferze dyscyplinarnej, zachodzących w Polsce. A te kłopoty zwiększyły się jeszcze z racji pandemii COVID 19. Arcybiskup Gądecki zaznaczył, że chodzi tu zwłaszcza o ruchy odwołujące się do duchowości pentakostalnej, gdzie większą wagę przypisuje się do uczuć niż rozumu. Często wyrosły one na gruncie kultury amerykańskiej, akcentując rolę charyzmatów. Spowodowały wielkie okaleczenia ludzi i można odnieść wrażenie, że chodzi tu o zwykłe sekciarstwo, gdzie autorytet założyciela nie podlega jakiejkolwiek krytyce.

Przewodniczący KEP wskazał też na potrzebę dostrzeżenia problemu księży, którzy głoszą dziwne nauki i stają się bohaterami dnia dzisiejszego. Odmawiają posłuszeństwa swym biskupom, głosząc jedynie swoje prywatne opinie i to często z wielką agresją w stosunku do Kościoła. Dodał, że postawę taką można też dostrzec u niektórych liderów świeckich, którzy przejmują rolę arbitrów w Kościele i oddają się krytyce Kościoła, a w szczególności biskupów, nie mając pojęcia o pracy biskupa, ani też o tych wyzwaniach, którym musi stawić on czoła. „Nie są to poważne zagrożenia dla Kościoła, ale są przykrym faktem” – powiedział metropolita poznański.

Dyscyplina duchownych

W Kongregacji Nauki Wiary zwrócono też uwagę na problem dyscyplinarny kapłanów, którzy nie respektują władzy biskupiej. Powołują się na rzekome krzywdy, czy swoją wybitną zdolność trafnego postrzegania rzeczywistości, uważając siebie za mądrzejszych od wszystkich biskupów razem wziętych. Z tego tytułu uzurpują sobie prawo do niekontrolowanych wypowiedzi, nie rzadko obraźliwych wobec pasterzy Kościoła. „Kapłani tacy nie rozumieją, że albo są w komunii ze wszystkimi, albo zostają pojedynczymi strzelcami, którzy są wystawieni na wiatry aktualnie panującej polityki. To prawda, że chcą być niekiedy medialnymi gwiazdami. Nie wynika to z ich wybitej mądrości, lecz raczej ze zdolności do tworzenia w oparciu o plotki pewnej syntezy, łatwo przyswajalnej przez media, gdzie wszystko jest proste i wszystko jest łatwo rozwiązywane” – zauważył abp Gądecki.

Problem ten został także poruszony w Kongregacji ds. Biskupów. Przypomniano, że stoimy w obliczu sytuacji kulturowej, kiedy człowiek ma skłonność do podkreślania swej wyjątkowości i indywidualności, łatwo popadając w subiektywizm. Ma to miejsce zarówno wśród osób świeckich jak i duchownych. Takie podejście doprowadza do sprzeczności, czy konfliktu z biskupem. Nie oznacza to, aby taki ksiądz nie miał zawsze racji, ale stwarza to więcej niż do tej pory sytuacji napięcia. Chodzi więc o to, jak obronić wspólnotę kapłańską, jedność prezbiterium.