Reklama

Dwutomowa Ewangelia

Wraz z „Niedzielą” można nabyć Ewangelię według św. Łukasza. Warto zatem nieco bliżej przyjrzeć się zarówno temu dziełu, jak i jego autorowi

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ewangelia według św. Łukasza wyróżnia się spośród pozostałych Ewangelii dwoma zasadniczymi cechami. Jako jedyna ma swoją kontynuację w innej księdze Nowego Testamentu, którą są Dzieje Apostolskie (za miesiąc ukażą się wraz z naszym tygodnikiem). A zatem Łukaszowe dzieło zawiera dwa tomy (pierwotnie tworzyły one jedną księgę). Ponadto redaktor tych pism, jako jedyny wśród Ewangelistów, przedstawia się za pośrednictwem zwrotu „ja”, czyli w 1. os. l. poj., prezentując swoje zamierzenia literackie, historyczne i teologiczne. Czyni to za pomocą wstępu (zob. Łk 1, 1-4), który w tym samym czasie wprowadza do obu pism, i który znajduje swoje echo na początku Dziejów Apostolskich (zob. 1,1nn.).

Dlaczego oddzielono Łk od Dz?

Dwuczęściowe przesłanie o Jezusie z Nazaretu (Łk) i rozkwitającym Kościele (Dz) zostało definitywnie przyjęte oraz usankcjonowane na przełomie I i II stulecia. Łączy je wspólne słownictwo (m.in. specyficzny język, a także stylistyczne charakterystyczne szczegóły). Autor stara się być zarówno historykiem, jak i teologiem. Pierwszy tom, czyli Ewangelia, obecnie liczy 24 rozdziały (1152 wiersze). Jest ona najdłuższa wśród Ewangelii kanonicznych. Najstarsze zaś sformułowanie tytułu („Ewangelia według Łukasza”) pochodzi z papirusowego manuskryptu (p75) datowanego na lata 175-225 i przechowywanego obecnie w Genewie.
Wielu badaczy wskazuje na praktyczny powód, dla którego dokonano podziału całości tego, jakże zajmującego utworu. Otóż miała na to wpłynąć kilkunastometrowa długość pierwotnego manuskryptu (zwoju). Podział na dwie kilkumetrowe części ułatwiał bowiem czytanie, gdyż prościej było zwijać i rozwijać materiał piśmienniczy na dwa drewniane trzymadła. Ponadto krótsze i lżejsze zwoje łatwiej było transportować oraz kopiować.
Wydaje się jednak, że można wskazać na o wiele ważniejszą przyczynę podziału Łukaszowego dzieła. Oddzielenie mogło mieć też charakter doktrynalny. W starożytnym Kościele istniało bowiem wiele apokryficznych ewangelii. A zatem te prawdziwe (kanoniczne) należało oddzielić od tych nieprawdziwych (niekanonicznych). Ewangelia ta została zatem odseparowana i dopasowana do innych Ewangelii. W ten sposób Ewangelie zaczęły żyć jakby własnym, oddzielnym życiem. Zostały razem zebrane i tak były kopiowane.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Specyfika trzeciej Ewangelii

Ogólny schemat trzeciej Ewangelii przedstawia się mniej więcej następująco: wstęp (1, 5 - 2, 52), przygotowanie do publicznej działalności (3, 1 - 4, 13), Jezus w Galilei (4, 14 - 9, 50), wędrówka w kierunku Jerozolimy (9, 51 - 19, 28), Jezus wchodzi do Jerozolimy (19, 29 - 21, 38) oraz męka i zmartwychwstanie (22 - 24).
Generalnie autor w swoim utworze wykorzystuje znane mu z pewnością dzieło Markowe i tzw. źródło Q (w biblistyce tak określa się materiał, który wykorzystali ewangeliści; pochodzi od niemieckiego słowa „Quelle” - źródło).
Niemniej zaprezentowana przez niego wersja Dobrej Nowiny zawiera niespotykane nigdzie teksty (ok. 550 wierszy), które zachowały się do naszych czasów właśnie dzięki Łukaszowi. Są nimi: opowiadanie o dzieciństwie Jezusa (1 - 2), Jego drzewo genealogiczne (3, 23 - 38), inauguracyjne wystąpienie w Nazarecie (4, 16 - 30), niektóre przypowieści (np.: o miłosiernym Samarytaninie, zgubionej drachmie, miłosiernym ojcu - znanej też jako przypowieści o synu marnotrawnym, bogaczu i Łazarzu, faryzeuszu i celniku), opowiadania o cudach (np.: wskrzeszenie syna wdowy z Nain, uzdrowienie dziesięciu trędowatych), fragmenty tekstów pasyjnych (22, 28-32; 23, 6-12.39-43) oraz opowiadania paschalne (24, 13-52).

Kim był autor trzeciej Ewangelii?

W samym jej tekście pozostaje on anonimowy, co było normalną praktyką w tamtych czasach. Bez wątpienia był pisarzem świetnie władającym greką (tzw. koine dialektos), znającym doskonale kulturę grecko-rzymską i posiadającym bardzo dobre wykształcenie (np. znajomość zasad retoryki, o czym świadczą choćby niektóre fragmenty Dz).
Doskonale znał Biblię hebrajską w jej greckiej wersji (LXX) oraz reguły egzegezy żydowskiej. Nie do końca jednak znał np. przepisy obowiązujące przy sprawowaniu świątynnych rytów (np. opowiadanie o prezentacji maleńkiego Jezusa w świątyni - 2, 22-40 - niezbyt poprawnie miesza ze sobą rytuał oczyszczenia kobiety, która dopiero co urodziła dziecko - nie wymagał on obecności noworodka - i wykupienie pierworodnego, który nie był związany ze świątynią).
Można zatem przypuszczać, że Łukasz był z pochodzenia Grekiem, który przed przejściem na chrześcijaństwo był prozelitą sympatyzującym z religią Mojżeszową. Znał ją więc bardzo dobrze.
Według tradycji sięgającej pierwszych wieków i poświadczonej przez przywołany już wcześniej papirus p75 oraz św. Ireneusza z Lyonu (ok. 140 - ok. 202), „Łukasz był towarzyszem Pawła” (por. Kol 4, 14, 2 Tm 4, 11, Flp 24) i napisał „księgę Ewangelii, którą głosił Paweł”. Potwierdza to też potem tzw. Fragment Muratoriego, gdzie jest mowa również o tym, że Łukasz był lekarzem. Inne świadectwa (od II do IV stulecia) dodają, że pochodził z Antiochii Syryjskiej (dzisiejsza turecka Antakyja położona nad rzeką Orontes, 40 km od Morza Śródziemnego), a zmarł w wieku 83 lat w Bitynii (również dzisiejsza Turcja).

Data i miejsce powstania oraz adresaci

Dzieło Łukaszowe (Łk i Dz) powstało prawdopodobnie we wschodniej części basenu śródziemnomorskiego (być może w Efezie, Antiochii, Achai lub Macedonii). Niektórzy wskazują na Rzym, gdyż tam kończą się Dz. W każdym razie jest to przesłanie adresowane do szerokiej rzeszy czytelników. Jest ono po prostu uniwersalne i ma przekonać ich co do prawdziwości Dobrej Nowiny odnoszącej się do Jezusa z Nazaretu i zapowiadanego przez Niego nadejścia Bożego królestwa.
Wydaje się, że ostateczna wersja trzeciej Ewangelii powstała między 80 a 85 r. Dzieło nie jest inspirowane prześladowaniami pierwszych chrześcijan, a teologia Ewangelisty odzwierciedla problematykę odnoszącą się do trzeciej generacji chrześcijan. Prezentuje on historię Jezusa, umieszczając ją w powszechnym zamierzeniu Boga odnośnie do naszego zbawienia, które dokonuje się w Jego Synu. Dokonuje się to już dziś w wierze w Jezusa Chrystusa, który wypełnia starotestamentowe proroctwa. Szerzej o teologii zarówno Łk, jak i Dz napiszę za miesiąc, ponieważ jest ona wspólna obu nowotestamentowym księgom.

2007-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Kard. Ryś o godności Króla, Kapłana i Syna Bożego

2024-03-24 22:02

Archidiecezja Łódzka

O godności Króla, Kapłana i Syna Bożego mówił w pierwszym dniu rekolekcje wielkopostnych kard. Grzegorz Ryś. Msza Św. była sprawowana w Sanktuarium Imienia Jezus.

Jest już tradycją, że w Niedzielę Palmową rozpoczynają się wielkopostne rekolekcje dla łodzi, które głosił Metropolita Łódzki. W pierwszym dniu rekolekcji kard. Ryś mówił Jezusie Chrystusie i jego godności Króla, Kapłana i Syna Bożego.

CZYTAJ DALEJ

Prawo ucznia do udziału w rekolekcjach

2024-03-25 13:52

[ TEMATY ]

rekolekcje

Karol Porwich/Niedziela

Antyreligijne organizacje pozarządowe wysyłają pisma do dyrektorów szkół, w których organizowane są rekolekcje. Może to mieć na celu wywołanie tzw. „efektu mrożącego”, czyli wzbudzenia wśród dyrektorów szkół obawy przed organizacją rekolekcji.

Ordo Iuris wskazuje w analizie, że rekolekcje mogą odbywać się zarówno w kościele, jak i na terenie szkoły, a ich uczestnikiem może być każdy uczeń, który wyrazi taką wolę. Szkoła musi zapewnić uczniom opiekę w czasie rekolekcji. Polecenie nauczycielowi sprawowania takiej opieki nie narusza jego praw.

CZYTAJ DALEJ

Wielkopostna droga bezdomnych z okolic Watykanu

2024-03-27 17:23

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

Adobe.Stock

Z misją zaniesienia nie tylko wsparcia materialnego, ale i Słowa Bożego wyszły do bezdomnych mieszkających w okolicach Placu św. Piotra siostry klaretynki. Z przesłaniem zapowiadającym radość Wielkanocy wyruszyły w miejsca, gdzie ludzie wielu narodowości żyją często na kartonach, pozbawieni jakiejkolwiek nadziei. Na progu Wielkiego Tygodnia misjonarki zorganizowały dla ubogich, bezdomnych i samotnych nabożeństwo pokutne, z możliwością przystąpienia do spowiedzi.

Nabożeństwo pokutne odbyło się pod Kolumnadą Berniniego, która dla wielu od lat stanowi jedyny dach nad głową.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję