We Mszy św. uczestniczył także senat Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, przedstawiciele harcerzy, wojska, świata nauki, władz samorządowych i państwowych oraz siostry zakonne.

W homilii biskup Wiesław Śmigiel przypomniał związki Mikołaja Kopernika z naszą diecezją. Urodził się w parafii katedralnej, tu został ochrzczony i mieszkał przy ul. św. Anny. W Chełmnie uczył się w placówce kierowanej przez Braci Wspólnego Życia, a w klasztorze benedyktynek posługiwały jego ciocia i siostra. W Grudziądzu wygłosił traktat o monecie, natomiast w Lubawie dzięki zachętom przyjaciół podjął decyzję o wydaniu drukiem dzieła „De revolutionibus orbium coelestium”. Toruński Pasterz zaznaczył, że Kopernik „nie przeciwstawiał, lecz doskonale łączył naukę i wiarę, pokazał nam, jak je harmonijnie łączyć. Był przekonany, że jego odkrycia to owoc współpracy wiary i rozumu”. Wybitny naukowiec, cechował się ogromną pokorą, wiedząc, że jego badania mogą nie być dobrze zrozumiane przez współczesnych. Uważał, że rozum to dar Boży, a jego dobre wykorzystanie nie oddala od Boga. Stąd też można powiedzieć, że „jego twórczość to hymn pochwalny na cześć Bożej mądrości”. – Niech będzie dla nas przykładem naukowca oraz człowieka głębokiej i dojrzałej wiary – mówił biskup Śmigiel

Po Mszy św. odsłonięto tablicę upamiętniającą Mikołaja Kopernika. Mieści się ona w kaplicy należącej do rodziny astronoma – pod wezwaniem św. Elżbiety. Tablicę poświęcił Prymas Polski. Następnie procesyjnie udano się, aby złożyć kwiaty pod pomnikiem Mikołaja Kopernika. Pierwszą wiązankę w imieniu prezydenta Polski Andrzeja Dudy złożyła szef Kancelarii Prezydenta RP Grażyna Ignaczak-Bandych.

Następnie na Auli UMK dokonano inauguracji Światowego Kongresu Kopernikańskiego. Wydarzenie to łączyło się z dorocznym świętem uczelni. Uroczystość otworzył rektor uniwersytetu prof. Andrzej Sokala, który przywitał przybyłych gości, w tym rektorów i prorektorów polskich uczelni, a także dawnych rektorów UMK; przedstawicieli towarzystw naukowych oraz instytucji kulturalnych i artystycznych. Przypomniał obchody 500-lecia urodzin Kopernika, których owocem było wybudowanie nowego miasteczka uniwersyteckiego, a także dzieje uniwersytetu, który powołali do istnienia profesorowie przybyli ze Lwowa. Mówiąc o patronie uczelni, zwrócił uwagę, że był nie tylko wybitnym naukowcem, ale i wnikliwym obserwatorem, korzystającym również z doświadczenia poprzedników. Zanim ukazał się traktat o monecie, Kopernik pracował nad nim 13 lat. Podobnie zajmując się astronomią, „zebrał imponujący katalog obserwacji nieba” sięgający starożytnych badaczy. Był człowiekiem wielu talentów i zainteresowań, które potrafił doskonale łączyć.

Jak zwrócił uwagę rektor uczelni, „uniwersytet musi kształtować wyobraźnię przyszłych pokoleń, wyobraźnię, która sięgnie poza horyzont”. Wzorem Kopernika, który w zajmowaniu się nauką widział sposób na to, by pomóc innym, ludzi nauki winna charakteryzować „chęć doskonalenia siebie i świata, zdobywania wiedzy i jej wykorzystania”.

Do uczestników spotkania list skierował prezydent Andrzej Duda. Po przypomnieniu biogramu astronoma wyjaśnił genezę i zadania Akademii Kopernikańskiej, która ma być swoistym pomnikiem na cześć astronoma. Jak wyjaśnił Minister Edukacji i Nauki prof. Przemysław Czarnek, nie ma ona być konkurencją dla placówek naukowych, ale „platformą debaty, wymiany myśli i współpracy naukowej”.

Światowy Kongres Kopernikański będzie miał miejsce na trzech uczelniach – Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, Uniwersytecie Jagiellońskim oraz Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim. Stąd też wystąpienia rektorów trzech uczelni, którzy zarysowali tematykę kolejnych części kongresu.

Rektor UJ, prof. Jacek Popiel, przypomniał również o kopernikańskich zabytkach, znajdujących się w Bibliotece Jagiellońskiej oraz Collegium Novum. Z kolei w Collegium Minus można oglądać instrumenty astronomiczne z czasów Kopernika. Zaznaczył, że współcześnie możemy zaczerpnąć od wielkiego badacza model studium, interdyscyplinarność, wolność myśli i odwagę. Zapowiedział też, że druga część kongresu odbędzie się w maju w Krakowie. Rektor UWM, prof. Jerzy Przyborowski, przypomniał związki astronoma z Warmią oraz jego zaangażowanie społeczne. Na część kongresu, która odbędzie się w czerwcu, zaprosił szczególnie historyków i historyków sztuki. O ostatniej, wrześniowej części kongresu opowiadał prof. Krzysztof Mikulski z Centrum Badań Kopernikańskich. Będzie ona poświęcona astronomii oraz recepcji postaci Kopernika na przestrzeni dziejów.

Wykład inauguracyjny wygłosił prof. Phillip James Edwin Peebles, kanadyjski astronom i kosmolog, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 2019.

Inne przemówienia wygłosili m.in.: przewodnicząca Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich prof. Bogumiła Kaniewska, marszałek województwa Piotr Całbecki i prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego prof. Marek Sarna.

Druga część spotkania miała miejsce w Centrum Kulturalno-Kongresowym Jordanki. Wręczono tam nominacje dla członków Akademii Kopernikańskiej oraz dla Sekretarza Generalnego. W skład akademii wchodzi 5 izb: Astronomii i Nauk Matematyczno-Przyrodniczych, Nauk Medycznych, Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Filozofii i Teologii oraz Nauk Prawnych, którymi pokierują wybitni naukowcy z Polski i całego świata. – Zadania, jakie postawiono przed Akademia Kopernikańską, są ambitne i pełne rozmachu. Od państwa zaangażowania będzie zależał rzeczywisty wpływ Akademii na perspektywy rozwoju nauki, na awans kolejnych jej dziedzin do światowej czołówki – pisał w liście skierowanym do uczestników prezydent Andrzej Duda.

W dniach 20-21 lutego w Toruniu będą odbywać się obrady kongresu. Wystąpią w nich badacze zajmujący się dziedzinami bliskimi Kopernikowi, jak astronomia, medycyna, ekonomia, prawo.

21 lutego będzie miała miejsce uroczystość podpisania "Deklaracji toruńskiej". Nazwa dokumentu nawiązuje do słynnego "Colloquium charitativum" z 1645 r.

Rokowi Kopernikańskiemu towarzyszyć będą różne wydarzenia. Już 17 lutego przed Urzędem Marszałkowskim w Toruniu otwarto wystawę plenerową ,,Szlak Kopernikowski na Kujawach i Pomorzu”, organizowaną przez Kujawsko-Pomorskie Centrum Dziedzictwa. Ekspozycja ukazuje m.in. związki Mikołaja Kopernika z miastami regionu, a także ideę Szlaku Kopernikowskiego. Będzie dostępna do 5 marca. Tego samego dnia w Książnicy Kopernikańskiej otwarto wystawę ,,Z Torunia do gwiazd. Mikołaj Kopernik w zbiorach ikonograficznych Książnicy Kopernikańskiej”.

18 lutego w toruńskim ratuszu otwarto ekspozycję oryginałów pierwszego wydania dzieła Mikołaja Kopernika (14 znajdujących się w zbiorach polskich). Wystawę będzie można oglądać do 7 maja. Natomiast od 19 lutego przed Aulą UMK w Toruniu będzie można oglądać wystawę Przed Aulą UMK „Nieznane oblicza Kopernika”.

Jednym z interesujących wydarzeń będzie także zlot szkół kopernikańskich oraz 40. ogólnopolski harcerskiego Rajd Kopernikański. W imprezie weźmie udział 800 osób. Co najmniej setka z nich przystąpi do próby bicia rekordu Guinnessa w jednoczesnym przepisywaniu „De revolutionibus”.